Cây Tre

GSThái Công Tụng

Cây tre là biểu tượng văn hoá của người Việt vì làng nào cũng có lũy tre bao bọc và tre có nhiều công dụng: xây dựng nhà cửa, làm đũa ăn, làm rổ thúng, làm nia để quạt lúa. Nhiều bài hát hay thơ có đề cập hay gửi gấm tình cảm mình vào loài thực vật này:

Làng tôi có cây đa cao ngất từng xanh

Có sông sâu lơ lững vờn quanh

Êm xuôi νề Nɑm…

Ļàng tôi bɑo mái trɑnh sɑn sát kề nhɑu

ßóng tre ru bên mấу hàng cɑu

Đồng quê mơ màng!

Cây tre vừa sử dụng như loài cây lương thực (măng tre), loài cây trang trí và loài cây vật liệu (đan thúng, giỏ, bẫy chim chuột, cây làm nhà v.v.).

Nhiều câu tục ngữ liên hệ đến loài tre:

–Tre già khó uốn.
–Tre già măng mọc.
–Tre non dễ uốn.

còn ca dao nói về tre cũng khá nhiều:

– Em về cắt rạ đánh tranh
Chặt tre chẻ lạt cho anh lợp nhà
Sớm khuya hoà thuận đôi ta
Hơn ai gác tía lầu hoa một mình.

– Một cành tre, năm bảy cành tre
Đẹp duyên thì lấy chớ nghe họ hàng.

– Làng tôi có luỹ tre xanh
Có sông Tô Lịch uốn quanh xóm làng.
Bên bờ vải, nhãn, hai hàng
Dưới sông cá lội từng đàn tung tăng.

– Trăng lên tắm luỹ tre làng
Trăng nhòm qua cửa, trăng tràn vô nôi
Trăng thơm bên má em tôi
Xanh hàng mi nhỏ, bé cười xinh xinh.

–Ngày nào anh nói em đành
Bụi tre trước ngõ để dành đan nôi
Bây giờ anh nói em thôi
Bụi tre trước ngõ đan nôi ai nằm?

Loài tre rất phổ thông đến nỗi mọi chữ Hán về loài tre đều có ký hiệu “竹“.Tàu đọc là zhú, Hán Việt là trúc, tiếng Việt là tre, nứa.ví dụ: giường tre 竹床 ; ví dụ khác: rừng nứa 竹林 .

Nhiều giống tre:

Tuy loài tre là cac loài đơn tử diệp (Monocotyledones), thuộc họ Hoà Bản, nhưng cây tre khác với các cây hoà bản khác vì thân cây tre dạng gỗ, cao lớn. Tre phân bố trong hai họ lớn: họ Bambuseae,gốc miền nhiệt đới và họ Arundinarieae, gốc miền ôn đới. Còn có một họ khác là họ Olyreae gồm những loài tre dạng cỏ có miền Châu Mỹ Latin .

Tre vừa là cây dùng trang trí, vừa là cây lương thực và vừa là cây vật liệu.

Tre sử dụng được nhiều cách:

-làm cột nhà, làm giường, làm giàn để xây nhà; cũng dùng làm bột giấy.

-măng tre dùng để ăn (luộc, xào măng)

-làm ống sáo thổi nhạc

-làm cầu tre qua kinh rạch

 

Cây tre thường gắn liền với làng quê, đồng lúa